Havada bulut yok bu ne dumandır

Artık bahar geldi.  Güneş ortalara çıkmaya çalışıyor ama işi zor.  Luoyang'da havanın kalitesi 2015 senesine göre düzelmiş ama çok daha düzelebilir.  Şu fotoğrafı Cuma sabahı işe giderken çekmiştim.

Uzakta iki bacayı ve bacalardan salınan dumanı anca seçiyorsunuz.  Bacalar uzak değil aslında ama havadaki isten zor gözüküyorlar.  Bacanın biri Number 1 (birinci) traktör fabrikasina elektrik üretiyor, diğeri Number 1 Maden Makinaları fabrikasına.  Bu "Number 1", Çin çapında "Number 1". Yani Çin'in bu alanlardaki en büyük fabrikaları.  1960 larda Sovyet yardımı ile kuruldukları zaman henüz güvenilir bir güç şebekesi olmadığı için her fabrika kendi güç santralı ile birlikte kurulmuş.  Kömür santralleri tabii.  Küçük ölçekli ve kirli santraller.  Bu resimi çektiğim köşeden geriye doğru baktığımda gördüğüm resimle bir tezat.  Geriye baktığımda yeni Çin'i görüyorum.  İşte aşağıdaki resim.  Sola baktığımda da yukarıdaki bacalar yani eski Çin.

Havayı kirleten fabrika bacaları değil sadece.  Belki de daha fazlası ev bacaları.  Evlerde ısınmak için yakılan kömür.  2015 senesinden beri havanın biraz düzelmesinin bir nedeni, belli mahallerde merkezi kazanlar kurulup apartımanlarda merkezi ısıtmaya geçilmesi, merkezi derken mahalle merkezli anlamında.  Bu işleme tabi tutulan yerler hep eski mahallelerde, sokaklarda kafanızın üzerinden koca koca ısıtma boruları geçiyor.  Estetik olarak biraz kusurlu ama işi görüyor.

Hava belki dört sene öncesine göre temiz ama yine kirli.  Evdeki televizyonun hava kanalında düzenli hava kalitesi ölçümleri veriliyor.  Şu resmi Cuma sabahı çektim.

145 imiş o sabah  Luoyang Hava Kalitesi.  Bu SO2, NO2, PM10, PM2.5, CO ve O3 ölçümlerinden hesaplanan bir kompozit indeks.  PM2.5 ve PM10 tabii ki çapı 2.5 ve 10 mikron altındaki katı madde yoğunluklarını temsil ediyor ama bire bir temsil degil.  Burası biraz fazla detay olacak, bloğun adı Teknik Teferruat olduğu için detaya girmem lazım.  Bu bilgiyi bulabilmek için en az bir saat harcadım.  Hala tam olarak anlamış mıyım ondan da emin değilim.  Yanlışım varsa bildirin lütfen.  Konu bu rakamların birimlerinin ne olduğu konusu.  PM10 deyince 10 mikrondan küçük parçacıklardan kastedildiği her yerde yazıyor ama PM10 indeksi eğer 100 ise bu 100 rakamının biriminin ne olduğu hiç bir yerde yazmıyor, PPM mi, PPB mi yoksa bambaşka bir şey mi?  Benim anladığım en sonuncusu.  Yani rakamın fiziksel bir anlamı yok.Ölçümler mikrogram/m3 olarak yapılıyor ama  PM2.5=111 demek 111 mikrogram/m3 demek değil.  Fiziksel ölçümler uluslararası standardlarda belirlenen formüllerle 0 ila 500 arasında bir indekse çeviriliyor.  2013 senesinde, bu formüller biraz daha sıkılaştırılmış.  Mesela, PM2.5 indeksi, mikrogram/m3 ölçümleri kullanarak 2013 öncesi ve 2013 sonrasında şöyle hesaplanıyormuş:

https://aqicn.org/faq/2013-09-09/revised-pm25-aqi-breakpoints/

Indeks başlı başına bir anlam ifade etmiyor.  Başka yerleri kıstas olarak almak lazım.  Aşağıda aktardığım bir kaç başka şehirdeki ölçümlerle kıyaslayın.

https://aqicn.org/city/turkey/marmara/istanbul/besiktas/ 

Beşiktaş verileri Ağustos 2018'e ait.   İstanbul'un bir kaç yerinde ölçüm yapılıyor.  Güncel olarak tek bulabildiğim Kağıthane:

https://aqicn.org/city/istanbul/

2000 ler öncesi Çin hava kalitesi için veri yok.  2008 senesinde, ABD Pekin Büyükelçiliği, kendi avlusunda yaptığı ölçümleri twitter'den yayınlamaya başlayınca, hava kalitesinin gerçekten kötü olduğu ortaya çıkıyor.  Devlet bilimsel bir ölçüm ağı tesis ediyor ve 2013 senesinden itibaren ülke alanında önemli şehirlerdeki hava kalitesi düzenli olarak yayınlanıyor.  Halk da meraklı, bu yüzden televizyon kanallarında görebiliyorsunuz.